Protein Dalam Air Kencing - Tanda Buah Pinggang Rosak

Oleh Zulkiple Ibrahim

Menurut statistik, bilangan rakyat Malaysia menderita kegagalan buah pinggang peringkat akhir bertambah dari hanya kira-kira 40 orang pada 1980 hingga lebih 12,000 kini.

Ini adalah yang pertama daripada tiga artikel tentang kegagalan buah pinggang (ginjal) sempena Hari Ginjal Sedunia pada 8 Mac.

KUALA LUMPUR, 2 Mac (Bernama) -- Fisiologi badan manusia menetapkan buah pinggang atau ginjal berfungsi mengasingkan toksin dan air berlebihan dari sistem darah selain membantu mengekalkan tekanan darah, membentuk sel darah merah serta memastikan kesihatan tulang.

Tetapi ginjal juga boleh rosak disebabkan antara lain, diabetis, tekanan darah tinggi (hipertensi), jangkitan serta keradangan selain daripada terbentuknya 'batu' dan 'sista' dalam organ berkenaan.

Faktor lain yang menyebabkan kerosakan buah pinggang adalah penggunaan ubat tahan sakit berpanjangan serta minum alkohol.

Jika ginjal rosak dengan teruk, organ itu akan mengalami kehilangan fungsi normal dan situasi ini dikenali sebagai 'Kegagalan Ginjal Peringkat Akhir' (ESRF) atau dengan lebih ringkas, kegagalan buah pinggang.

Menurut pakar-pakar buah pinggang yang dikenali juga sebagai pakar nefrologi, diabetis dan hipertensi adalah penyebab utama ESRF (juga dikenali sebagai ESRD) dan melibatkan 60 perstaus daripada kes baru pesakit yang memerlukan rawayan dialisis di Malaysia.

GAGAL BUAH PINGGANG

Menurut Yayasan Buah Pinggang Negara (NKF), terdapat tiga jenis kegagalan ginjal iaitu akut, kronik dan peringkat akhir.

Kegagalan akut biasanya bersifat sementara dan boleh pulih.

"Tetapi ada juga kes akut yang tidak respon pada rawatan dan bertukar menjadi kronik atau peringkat akhir kegagalan," terang seorang pakar nefrologi.

Kata beliau, bila wujud kegagalan bersifat beransur-ansur dan progresif, ini dikenali sebagai kegagalan ginjal kronik.

"Akhirnya, ginjal akan gagal membuang bahan buangan atau menjaga keseimbangan air dan garam dalam badan menyebabkan perlunya rawatan dialisis."

Katanya kandungan kreatinin yang meningkat (kreatinin biasanya dibuang dari darah oleh ginjal) akan menunjukkan tahap kerosakan serta fungsi buah pinggang.

Tambah beliau lagi, dengan peningkatan umur, insidens berlakunya kegagalan ginjal kronik turut meningkat.

GINJAL GAGAL PERINGKAT AKHIR

Menurut statistik, bilangan rakyat Malaysia yang menderita sakit buah pinggang peringkat akhir (ESRF) meningkat dari sekitar 40 pada tahun 1980 menjadi lebih dari 12,000 kini.

Pakar-pakar nefrologi percaya jumlah pesakit yang berdaftar tidak mencerminkan bilangan sebenar pesakit buah pinggang di negara ini kerana kemungkinan terdapat mereka yang menderita secara senyap disebabkan kekurangan kemudahan.

Ada juga yang mungkin menggunakan khidmat perubatan tradisional atau alternatif bagi merawat masalah ini.

Pegawai perubatan bahagian nefrologi Dr B.H.Lim memberitahu pihak berkuasa perubatan percaya sekurang-kurangnya sembilan dari setiap 100 rakyat Malaysia menghidap diabetis dan paling kurang 40 peratus dari setiap 100 pesakit diabetis mengalami kegagalan buah pinggang.

"Insidens kegagalan ginjal sedang meningkat," terang beliau sambil menambah terdapat lebih kurang 90 kes baru bagi gagal ginjal peringkat akhir setiap satu juta penduduk atau antara 2,000 hingga 3,000 kes setiap tahun."

Kata beliau, langkah pemeriksaan awal boleh membantu menghalang terjadinya penyakit ginjal terutama mereka yang berada dalam kumpulan berisiko tinggi.

"Sesiapa yang mempunyai riwayat perubatan ahli keluarga yang menghidap kencing manis dan gagal buah pinggang dinasihati menjalani pemeriksaan perubatan," Dr Lim menyarankan.

UJIAN FUNGSI GINJAL

"Semua orang dinasihati menjalankan pemeriksaan untuk mengetahui sama ada mereka mempunyai risiko gagal buah pinggang atau tidak. Ujian saringan adalah penting bagi mereka yang punya risiko terhadap masalah ini," kata beliau.

"Ramai yang tidak tahu mereka menghadapi masalah gagal buah pinggang kronik sehingga keadaan menjadi teruk kerana mereka tidak menjalani ujian bagi diagnosa awal. Jadi dengan mengetahui lebih awal, sebelum kegagalan ginjal dikesan melalui komplikasi, akan membolehkan rawatan sesuai dijalankan," jelas beliau.

Katanya penyakit buah pinggang akan menular secara perlahan dan simptom mengenainya akan timbul pada peringkat agak lewat iaitu ketika buah pinggang sudah gagal secara teruk dan memerlukan rawatan dialisis.

"Memang terdapat Terapi Gantian Ginjal (RRT) tetapi rawatan ini memerlukan perubahan dalam rutin hidup yang agak membebankan bagi pesakit dan juga kosnya mahal.

"Ujian rutin air kencing, darah dan tekanan darah sekurang-kurangnya boleh menyenangkan perasaan atau juga boleh mengenal pasti sama ada wujud tanda-tanda awal kegagalan buah pinggang. Ujian makmal yang diperlukan dijalankan menggunakan sampel daripada darah dan air kencing.

"Jadi jika ada protein dalam air kencing, ini adalah tanda awal mengatakan ginjal sudah mula gagal," terang beliau sambil menambah satu ujian yang ringkas boleh mengesan sama ada wujudnya protein dalam sampel air kecing individu.

KREATININ

"Wujudnya protein secara berterusan dalam air kencing adalah tanda awal penyakit ginjal kronik. Doktor akan menggunakan keputusan ujian Serum Kreatinin bagi mengira tahap fungsi ginjal yang dikenali juga sebagai Kadar Filtrasi Glomerular (GFR).

"Doktor juga akan memastikan sama ada anda menghidapi diabetis atau tidak," kata Dr Lim.

Kreatinin merupakan bahan buangan dalam darah yang muncul daripada aktiviti otot. Biasanya kreatini akan dibuang oleh buah pinggang tetapi bila fungsi buah pinggang menjadi tidak normal, tahap kreatinin dalam darah akan meningkat.

Menurut Dr Lim, doktor akan menggunakan keputusan ujian bagi mengira fungsi ginjal atau GFR.

Kadar Filtrasi Glomerular (GFR) akan menggambarkan tahap sebenar sejauh mana buah pinggang berfungsi, kata beliau.

Tahap normal GFR adalah 100 ml/min.

Menurut Dr Lim, jika GFR adalah bawah 60 ml/min, individu itu perlu berjumpa pakar nefrologi bagi mendapatkan nasihat.

Jika ini tidak berkesan, pesakit perlulah bersedia untuk rawatan dialisis atau pemindahan buah pinggang.

Hari Buah Pinggang Sedunia ke-7 ialah pada 8 Mac 2012. Temanya adalah 'Kidney for Life' bertujuan untuk mewujudkan tahap kesedaran yang lebih baik mengenai kepentingan pendermaan organ dan transplantasi.

-- BERNAMA