|
|
SEBUT sahaja campak, yang biasanya muncul di fikiran kita tidak lebih
sekadar ruam bertompok kemerah-merahan. Tetapi, perubahan yang berlaku
di dalam tubuh pesakit sebenarnya jauh lebih membimbangkan berbanding
tanda-tanda luarannya.
Penyakit demam campak merupakan sejenis jangkitan pernafasan yang
disebabkan oleh virus RNA dari keluarga paramyxovirus yang sangat
berjangkit
Komplikasi campak boleh mengancam nyawa terutamanya kepada bayi dan
kanak-kanak yang lebih kecil, kata Pakar Runding Kanak-kanak
(Pediatrik), Pusat Perubatan Kelana Jaya, Selangor, Dr. Meghana
Poovaneswaran.
Menurutnya, virus hidup di dalam mukus yang terdapat di dalam hidung
dan tekak kanak-kanak atau orang dewasa yang telah dijangkiti iaitu dari
empat hari sebelum timbulnya ruam sehingga empat hari selepasnya.
Apabila pesakit campak batuk, bersin atau bercakap, titisan
kecil/air liur dan titisan hidung yang telah berjangkit akan terpercik
dan virus mampu bertahan selama dua jam di udara sebelum dihirup oleh
orang lain yang berada di sekelilingnya.
Titisan kecil yang terjangkit itu juga mungkin akan mendarat di
atas permukaan tubuh mangsa lain di mana ia kekal aktif dan akan
berjangkit dalam masa beberapa jam, jelas beliau.
Seseorang itu juga boleh dijangkiti oleh virus berkenaan dengan
meletakkan jari anda di dalam mulut atau hidung, selepas menyentuh
permukaan yang telah dijangkiti. Begitu juga dengan berkongsi gelas yang
sama.
Sebaik sahaja virus masuk ke dalam tubuh, ia akan hidup di dalam
sel-sel yang melapisi bahagian belakang tekak dan paru-paru. Jangkitan
seterusnya akan merebak ke seluruh badan termasuklah sistem pernafasan
dan kulit.
Lazimnya, tanda-tanda awal campak hanya akan muncul kira-kira 10
hingga 12 hari (tempoh inkubasi atau pengeraman) selepas terdedah kepada
virus.
Ia termasuklah demam, batuk kering, selesema dan hidung berair, mata
merah/konjunktiviti, sensitif/mudah silau terhadap cahaya, tompok-tompok
merah kecil dengan lapisan dalam pipi/bahagian dalam mulut berwarna
putih kebiru-biruan dikenali sebagai bintik koplik dan ruam pada kulit
yang bertompok-tompok rata dan besar, seakan bersambung di antara satu
sama lain.
Dr. Meghana berkata, campak selalunya bermula dengan demam ringan ke
sederhana yang diiringi dengan lain-lain gejala seperti batuk
berterusan, hidung berair, mata merah dan sakit tekak.
Dua hingga tiga hari kemudian keluar bintik koplik yang menjadi
ciri utama campak, disusuli dengan demam tinggi. Tiga hingga lima hari
berikutnya, ruam bertompok berwarna merah timbul di permukaan kulit,
selalunya di bahagian muka, garis rambut, belakang/bawah telinga dan
leher.
Ruam ini sama ada berbentuk makula/ruam kemerahan yang mendatar ataupun papula/ruam kemerahan yang menonjol.
Dalam tempoh satu, dua hari ia akan segera merebak ke bawah iaitu
ke dada dan belakang dan akhirnya, paha dan kaki. Selepas lebih kurang
seminggu, ruam akan makin pudar dan menghilang dalam turutan yang sama
seperti ia muncul, ujarnya.
Pada puncak penyakit yang turut dikenali sebagai rubeola dan mendapat
julukan campak sembilan hari ini, penghidapnya akan menderita
kesakitan, mengalami ruam meluas dan suhu badan mencapai setinggi 400
darjah celsius.
Tiga hingga lima hari kemudian, suhu mulai menurun, pesakit beransur-ansur pulih dan saki-baki ruam terus lenyap.
Faktor-faktor risiko
Sekiranya seseorang itu dijangkiti campak sewaktu kecil, tubuh
badannya telah membina sistem kekebalan untuk menentang jangkitan dan
tidak akan menghidapinya lagi setelah dewasa.
Bayi berumur kurang setahun, bayi yang tidak mendapatkan imunisasi
serta remaja dan orang dewasa yang belum mendapatkan imunisasi kedua
ataupun sesiapa sahaja yang belum pernah mendapat campak dan menerima
vaksin itu, merupakan antara golongan yang rentan/lebih mudah diserang
campak.
Campak khususnya lebih teruk di kalangan individu yang mengalami
kekurangan vitamin A, sebahagian daripada masalah malnutrisi/kekurangan
zat makanan yang sering dihadapi negara-negara dunia ketiga.
Diagnosis, komplikasi dan rawatan
Dr. Meghana memberitahu: Doktor selalunya mendiagnosis campak berasaskan ciri-ciri unik penyakit iaitu ruam dan bintik koplik. Pemeriksaan lain yang mungkin diperlukan termasuklah pemeriksaan darah.
Campak biasanya sembuh dalam masa 10 hingga 14 hari. Bagi
sesetengah pesakit, keadaannya boleh menjadi serius tetapi kebanyakan
orang akan pulih sepenuhnya.
Antara komplikasi yang boleh timbul adalah:
* Jangkitan telinga. Antara tujuh hingga sembilan peratus pesakit
campak mengalami komplikasi jangkitan telinga yang boleh menyebabkan
pekak
* Konjunktiviti di mana mata menjadi merah jambu dan bengkak serta
menghasilkan lelehan berair atau mengandungi nanah, jika tidak dirawat,
boleh menyebabkan buta
* Ensefalitis. Kira-kira satu hingga dua orang daripada 1,000
pesakit campak menghadapi komplikasi ensefalitis, iaitu radang pada otak
yang disebabkan oleh jangkitan virus yang boleh mengakibatkan muntah,
konvulsi (pengecutan tidak sengaja otot-otot yang menghasilkan peliukan
tubuh dan anggota) dan koma.
Enselifitis boleh menyusul sejurus selepas campak atau ia boleh
terjadi setelah beberapa tahun kemudian, apabila individu terbabit
meningkat dewasa disebabkan oleh jangkitan virus yang perlahan. Pesakit
mungkin mengalami masalah seperti sawan dan gangguan percakapan.
* Pneumonia. Satu hingga enam peratus kanak-kanak yang dijangkiti
campak akan mendapat pneumonia/radang paru-paru yang boleh menyebabkan
kematian
* Cirit-birit dan muntah. Komplikasi ini lebih lazim ditemui di kalangan bayi dan kanak-kanak yang masih kecil
* Bronkitis, laringitis atau krup. Campak juga boleh mendorong
kepada radang kepada kotak suara/larinks atau radang pada dinding
dalaman yang melapik laluan udara utama paru-paru/tiub bronkial
* Masalah kehamilan. Wanita mengandung perlu mengambil langkah
berjaga-jaga bagi mengelakkan campak kerana penyakit tersebut boleh
mengakibatkan keguguran, kelahiran pramatang dan bayi dilahirkan kurang
berat badan
* Bilangan platelet yang rendah/trombositopenia. Campak boleh
menyebabkan platelet iaitu jenis sel darah merah yang penting untuk
pembekuan darah, menjadi berkurangan.
Kebanyakan ruam yang dialami pada kanak-kanak tidak semestinya campak
kerana gejalanya mirip kepada beberapa jangkitan virus lain seperti
rubela.
Selalunya, kata Dr. Meghana, pesakit tidak perlu ditahan di wad, cuma
dibekalkan dengan ubat-ubatan seperti asetaminofen atau ibuprofen bagi
melegakan demam.
Untuk infeksi bakteria seperti pneumonia atau jangkitan telinga,
doktor akan mempreskripsi antibiotik. Kuarantin/pengasingan merupakan
salah satu elemen rawatan.
Oleh kerana sifat campak yang sungguh menular terutamanya dari
kira-kira empat hari sebelum ke empat hari selepas ruam keluar, pesakit
tidak digalakkan terbabit di dalam kegiatan yang memerlukan mereka
berinteraksi dengan orang lain dalam tempoh ini, katanya.
Pencegahan
Semasa era pravaksin iaitu sekitar tahun 1960-an, boleh dikatakan
hampir semua kanak-kanak dijangkiti oleh virus campak di seluruh dunia.
Ketika itu, kira-kira 130 juta kanak-kanak di bawah umur enam tahun mati
akibat campak pada setiap tahun, termasuklah di Malaysia.
Setelah Program Imunisasi Campak Kebangsaan (PICK) dimulakan pada
tahun 1982, insiden jangkitan campak menurun dari 65.6 per 100,000
populasi kepada 2.7 per 100,000 pada tahun 2002.
Bagaimanapun, data-data tempatan mahupun luar negara menunjukkan
bahawa satu dos vaksin campak yang diberikan semasa bayi berusia
sembilan bulan itu tidak mencukupi.
Justeru, menerusi Kempen Imunisasi Campak Kebangsaan (KICK) 2004, dua
dos vaksin diberikan dalam bentuk kombinasi campak, beguk dan rubela
(MMR) kepada kanak-kanak ketika berumur 12 bulan dan tujuh tahun mulai
tahun berkenaan.
Bagi melawan penyakit campak, sejenis virus campak yang masih hidup
tetapi dilemahkan akan dimasukkan ke dalam badan seseorang. Vaksin
campak dihasilkan dengan cara mengambil virus daripada tekak pesakit
yang telah dijangkiti dan dihidupkan di dalam sel embrio ayam di makmal.
Apabila virus campak yang telah diubahsuai/dilemahkan ini diberikan
kepada kanak-kanak sebagai sebahagian daripada vaksin MMR, ia
mencetuskan jangkitan yang tidak berbahaya sebelum sistem imun dapat
mengatasinya, kata Dr. Meghana.
Tambah beliau, jangkitan yang tidak membahayakan ini membina
kekebalan terhadap jangkitan virus di kalangan 95 peratus kanak-kanak,
seumur hayat mereka.
Pengambilan dos kedua vaksin adalah digalakkan bagi melindungi lima
peratus lagi kanak-kanak yang gagal membina ketahanan tubuh selepas
menerima dos pertama, dalam masa yang sama meningkatkan imuniti 95
peratus kanak-kanak yang telah pun berjaya.
Ditanya mengenai kesan sampingannya, kebanyakan individu tidak
mengalami sebarang kesan sampingan vaksin yang teruk kecuali demam dan
ruam ringan manakala kurang satu daripada sejuta dos menyebabkan tindak
balas alahan yang serius.
Panduan kepada pesakit campak
* Bawa bertenang. Dapatkan rehat secukupnya dan elakkan daripada aktiviti yang sibuk
* Hirup sesuatu. Banyakkan minum air, jus buah-buahan dan teh herba
bagi menggantikan cecair yang hilang dari badan disebabkan demam dan
berpeluh
* Dapatkan bantuan bagi melegakan pernafasan. Gunakan pelembap bagi melegakan batuk dan sakit tekak
* Rehatkan mata anda. Jika anda atau anak anda terganggu oleh lampu
yang terang seperti pesakit campak lain, kurangkan keterangan cahayanya
atau pakai cermin mata, sekalipun pada waktu tidur. Elakkan membaca
atau menonton televisyen kerana cahaya daripada lampu bacaan atau
televisyen boleh mengganggu.
Sekalipun kes-kes penularannya mencatatkan pengurangan ketara, namun ini mesej yang ingin disampaikan oleh Dr. Meghana:
Campak bukan sejenis penyakit yang boleh dipandang ringan.
Kesedaran mengenainya terutama sekali di kalangan ibu bapa adalah
penting.
Pastikan anak-anak mendapat imunisasi campak seperti yang telah
ditetapkan bagi mengelakkan komplikasi yang boleh mengancam nyawa
anak-anak, saran beliau.
Artikel Penuh: http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2007&dt=0429&pub=Utusan_Malaysia&sec=Kesihatan&pg=kn_02.htm#ixzz2FHQVRMtP
© Utusan Melayu (M) Bhd
No comments:
Post a Comment